Newyddion Diweddaraf Cyngor Sir Y Fflint

Cymru ar frig y DU o ran cymorth hanfodol i helpu plant mabwysiedig i ddeall hanesion eu bywydau, yn ôl ymchwil newydd gan Adoption UK

Published: 23/05/2023

Mae Cymru ar frig gwledydd y DU o ran helpu plant sydd wedi’u mabwysiadu i ddeall rhan gynnar eu bywydau, diolch i flaenoriaeth y llywodraeth o’r gwaith hwn ers 2019. Mewn mannau eraill yn y DU, mae ymdeimlad plant o sicrwydd a hunaniaeth, a’u lles meddwl hwyrach yn eu harddegau ac oedolaeth, yn cael eu rhoi mewn perygl oherwydd methiant cymorth ‘taith bywyd', mae ymchwil newydd gan Adoption UK yn datgelu.

I lawer o bobl sydd wedi’u mabwysiadu, mae gan drawma a brofwyd cyn iddynt gael eu mabwysiadu, ynghyd â cholli hunaniaeth sy’n gysylltiedig â chael eu gwahanu oddi wrth eu teulu biolegol, oblygiadau gydol oes. Mae ‘gwaith taith bywyd’ fel y’i gelwir yn golygu helpu plentyn mabwysiedig i ddeall ei hanes ei hun a’r rhesymau pam y cafodd ei fabwysiadu.

Mae arbenigwyr mabwysiadu a seicolegwyr yn cydnabod yn eang bwysigrwydd hanfodol deall eich hanes cynnar, fel rhan o lunio ymdeimlad iach o hunaniaeth. Gall dulliau a ddefnyddir mewn gwaith taith bywyd gynnwys gweithgareddau fel chwarae a chwnsela, a defnyddio deunyddiau fel llyfrau taith bywyd, sy’n esbonio stori gynnar plentyn mewn ffordd sy’n briodol i’w hoedran, a ‘llythyrau bywyd diweddarach’ sy’n cael eu hysgrifennu i blant eu darllen pan fyddant yn hyn.

Dywedodd 72% o rieni mabwysiadol y DU eu bod yn hapus ag ansawdd y deunyddiau taith bywyd a gawsant, ffigwr sydd prin wedi newid mewn 5 mlynedd. Yng Nghymru, 86% oedd y ffigwr yma - ac mae'n cynrychioli cynnydd o 30% o'i gymharu â 5 mlynedd yn ôl.

Roedd nifer y teuluoedd a oedd yn derbyn deunyddiau taith bywyd yn fuan ar ôl mabwysiadu hefyd yn uwch yng Nghymru, gan roi’r cychwyn gorau i rieni mabwysiadol yng Nghymru wrth gefnogi eu plant.

Dywedodd Ann Bell, Cyfarwyddwr Cymru ar gyfer Adoption UK: “Mae deunyddiau taith bywyd yn ffordd hollbwysig o helpu plant mabwysiedig i ddeall eu cefndir a pham y cawsant eu mabwysiadu. Ochr yn ochr â threfniadau i gynnal cysylltiadau teuluol biolegol, lle mae’n ddiogel gwneud hynny, gall y deunyddiau hyn chwarae rhan hanfodol wrth greu ymdeimlad cliriach o hunaniaeth, a sylfeini cryfion ar gyfer blynyddoedd yr arddegau a bywyd diweddarach. Mae gweithredu beiddgar gan lywodraeth Cymru yn dangos bod buddsoddi priodol mewn gwaith taith bywyd yn dwyn ffrwyth. Dylai llywodraethau ledled y DU ddilyn yr un peth yn gyflym.”

Daw’r ffigurau o bumed adroddiad Mabwysiadu Baromedr Mabwysiadu blynyddol y DU, sef yr arolwg mwyaf cynhwysfawr o fabwysiadu yn y DU. Gwnaeth arolwg o bron i 3,000 o deuluoedd mabwysiadol, darpar fabwysiadwyr a phobl fabwysiedig dros 18 oed, y mae 150 ohonynt yn byw yng Nghymru. Mae’r adroddiad yn cynnig darlun cyfoethog o effaith polisi ac arfer mabwysiadu ar fywydau pobl fabwysiedig a mabwysiadwyr ledled y DU.

Dywedodd Cyfarwyddwr NAS, Suzanne Griffiths:

“Mae adroddiad Baromedr AUK unwaith eto yn rhoi darlun cadarnhaol o fabwysiadu yng Nghymru yn ogystal â nodi lle mae angen gwelliant pellach.

“Rydym yn falch o weld Cymru yn arwain y ffordd wrth helpu plant mabwysiedig i ddeall rhan gynnar eu bywydau.

“Mae gwaith taith bywyd yn cefnogi ein ffocws ar ddeall hunaniaeth fel person mabwysiedig, ac mae wedi’i anelu at bawb sy’n ymwneud â mabwysiadu, gan gynnwys gweithwyr cymdeithasol a theuluoedd. Mae’n galonogol iawn clywed bod y mwyafrif helaeth o rieni mabwysiadol yng Nghymru bellach yn hapus ag ansawdd y deunyddiau stori bywyd a gânt, o gymharu â phum mlynedd yn ôl.

“Y llynedd, fe wnaethom gyhoeddi cyflwyno’r Ymrwymiad Cymorth Mabwysiadu, y cyntaf o’i fath yn y DU, gan sicrhau bod mabwysiadwyr yng Nghymru yn cael cymorth yn ystod pob cam o’u taith. Bydd NAS yn parhau i weithio gyda rhieni mabwysiadol, plant a phobl ifanc i sicrhau bod pawb sy’n ymwneud â’r broses fabwysiadu yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt.”

Dywedodd Helen Cruthers, Seicotherapydd yn Hyb Seicoleg a Therapi Adoption UK (PATH), sydd wedi gweithio gyda theuluoedd ers 30 mlynedd ac yn arbenigo yn y maes mabwysiadu a maethu am y 15 diwethaf: “Rwy’n gweld â’m llygaid fy hun y gwahaniaeth y mae gwaith stori bywyd yn ei wneud – y daioni sy’n dod o’i wneud yn dda, a’r problemau sy’n deillio o ddiffyg ohono, yn enwedig ym mlynyddoedd yr arddegau ac yn ddiweddarach mewn bywyd. 

“Un o’r pethau tristaf yw pan fydd plant nad oes ganddyn nhw esboniad llawn a chlir o’u bywyd cynnar a’u mabwysiadu yn gwneud yr hyn mae plant bregus yn ei wneud yn aml: yn beio eu hunain, neu’n meddwl bod yn rhaid bod rhywbeth o’i le arnyn nhw. Pan feddyliwch yn y termau hynny, gallwch weld pam ei bod mor bwysig esbonio eu bywyd cynnar iddynt, a pham mae’r buddsoddiad y mae Cymru wedi’i wneud yn y maes hwn mor hynod werthfawr.”

Dywedodd Sophia (nid ei henw iawn), rhiant mabwysiadol: “Mabwysiadodd fy ngwr a minnau siblingiaid hyn, chwech a phedair oed ar adeg lleoli sydd, fel pob plentyn â phrofiad o ofal, â thaith bywyd unigryw a chymhleth. Gweithiodd eu gweithiwr cymdeithasol yn rhagweithiol gyda ni i baratoi eu llyfrau taith bywyd, gan gynnwys rhannu drafftiau. Roedd hyn yn bwysig iawn i sicrhau ein bod yn teimlo'n gyfforddus yn defnyddio'r deunydd gyda'r plant ac adeiladu ar y naratif wrth iddynt dyfu i fyny.

“Mae’r llyfrau wedi bod o gymorth mawr i ni gael sgyrsiau rheolaidd a gonest fel teulu. Mae'r plant yn dod yn fwy hyderus yn eu hunaniaeth. Yn hollbwysig, rwy’n meddwl bod y deunyddiau, a sut rydym yn eu defnyddio, wedi sefydlu perthnasoedd diogel ac ymddiriedus i siarad yn agored, heb gywilydd.”

Nodiadau i olygyddion:

Cyfweliadau:

Ar gyfer cyfweliadau ag Ann Bell, arbenigwyr ar fabwysiadu neu’r rhai sy’n gallu siarad am fabwysiadu o brofiad uniongyrchol, cysylltwch â: aamir@wearecowshed.co.uk / 07763269262

Mae'r Baromedr Mabwysiadu yn adroddiad 140 tudalen sy'n cwmpasu pob agwedd ar fabwysiadu. Fe'i rhennir yn adrannau sy'n ymdrin â'r Cyfnodau Cynnar, Teuluoedd Mabwysiadol Sefydledig, Teuluoedd â Phlant Hyn a Phobl Ifanc, ac Oedolion Mabwysiedig. Mae'n tynnu ar arolwg mawr o fabwysiadwyr a mabwysiedig, a dadansoddiad o bolisi ac arfer sy'n ymwneud â mabwysiadu. Mae'n cynnwys dadansoddiad penodol sy'n cwmpasu Cymru, Lloegr, Gogledd Iwerddon a'r Alban.

Mae canfyddiadau allweddol eraill o’r adroddiad yn cynnwys:  

• Mae llai na thraean (32%) o fabwysiadwyr newydd yn y DU yn dweud bod ganddynt gynllun ysgrifenedig ar gyfer cymorth mabwysiadu. Mae hyn yn llai nag ydoedd 5 mlynedd yn ôl.

• Dywed 85% o fabwysiadwyr yn y DU fod y trawma a wynebodd eu plentyn cyn mabwysiadu yn effeithio ar eu dysgu.

• Dywed tri chwarter y rhieni y bydd angen cymorth parhaus sylweddol ar eu person ifanc i fyw'n annibynnol.

• Dim ond hanner y mabwysiadwyr sy'n oedolion yn y DU sy'n teimlo eu bod yn cael eu cefnogi'n dda wrth gyrchu cofnodion hanesyddol personol. Dim ond 38% o oedolion sy’n mabwysiadu yn y DU sy’n dweud bod eu cofnodion hanesyddol personol wedi’u datgelu’n llawn ac yn glir.

Mae Adoption UK yn galw am:

• Asesiadau amlddisgyblaethol ar gyfer pob plentyn sydd i'w leoli i'w fabwysiadu;

• Cefnogi cynlluniau sy'n gosod y seiliau ar gyfer cefnogaeth dda o'r cychwyn, ac addasu wrth i'r plentyn dyfu;

• Gwasanaethau cymorth mabwysiadu arbenigol wedi'u hymestyn i 26 oed o leiaf;

• Hyfforddiant a safonau wedi'u llywio gan drawma ar gyfer pob gweithiwr proffesiynol (gan gynnwys iechyd ac addysg) yn seiliedig ar y niwrowyddoniaeth ddiweddaraf;

• Cefnogaeth seicolegol gydol oes i bobl sydd wedi'u mabwysiadu, pryd bynnag y bo angen.

Ynghylch mabwysiadu

• Ers 2019 mae tua 15,000 o blant yn y DU wedi’u mabwysiadu o’r system ofal.

• Mae'r rhan fwyaf yn cael eu lleoli i'w mabwysiadu oherwydd na allant fyw'n ddiogel gydag unrhyw aelod o'u teulu biolegol. Mae dros dri chwarter wedi profi esgeulustod a chamdriniaeth yn eu blynyddoedd cynnar.

• Yr oedran cyfartalog ar gyfer mabwysiadu plentyn yn y DU yw 3.3 oed.

Ynghylch Adoption UK 

Adoption UK yw'r brif elusen ar gyfer pawb y mae eu bywydau'n cynnwys mabwysiadu, gan gynnwys pobl fabwysiedig, mabwysiadwyr a'r gweithwyr proffesiynol sy'n eu cefnogi. Rydym yn cysylltu pobl, yn darparu cefnogaeth a hyfforddiant ac yn ymgyrchu dros welliannau i bolisi ac arfer mabwysiadu. Rydym hefyd yn rhedeg yr FASD Hub a’r Gwasanaeth Cynghori Gofal gan Berthnasau ar gyfer yr Alban. Rydym yn gweithio ym mhob un o bedair gwlad y DU. Am ragor o wybodaeth, gweler: https://www.adoptionuk.org/Pages/Category/about-adoption-uk